Pierwsi cystersi - 12 mnichów - przybyli do Pelplina z Niemiec ponad 700 lat temu. Od razu zabrali się za budowę najważniejszego budynku – kościoła. Jednak ziemia, którą otrzymali od pomorskich książąt, była bagnista i porosła gęstą puszczą. Trzeba było zaczynać od wycinania drzew i osuszania moczarów, ale w tak odległych czasach prace budowlane trwały znacznie dłużej, niż dziś – zwłaszcza przy tak ogromnym projekcie. Mnichom w Pelplinie wybudowanie Bazyliki zajęło aż 250 lat! Kolejne pokolenia pracowały przy tym wielkim dziele, nie martwiąc się, że nie zobaczą ukończonej budowli. W myśl swej zasady – „módl się i pracuj” – wystarczał im sam udział w tym wspólnym wysiłku.

W miarę wznoszenia kościoła rozrastał się wokół także i klasztor. Od zewnętrznego świata odgradzał go mur. Pomimo tego oddzielenia od innych, wpływ cystersów na okoliczną ludność był ogromny. Ponieważ mnisi nie byliby w stanie wykonać wszystkich prac sami, zatrudniali robotników. Dzięki temu oni z kolei mogli się od zakonników nauczyć nowych umiejętności i lepszej pracy.